Biografie als bron - Impressies van een driedaagse over leiderschap en inspiratie

Critical incidents
Als kind zag Desmond Tutu hoe het huis van zijn ouders door bulldozers werd vernield om plaats te maken voor een nieuwe golfbaan voor de blanke elite in Zuid-Afrika. Dat moment werd nooit uit zijn leven gewist. Dat hij een vurig pleitbezorger voor de rechten van zijn zwarte volksgenoten werd en vastbesloten was om niet uit te zijn op wraak, maar op verzoening, had zeker ook met dit moment te maken.
   Op de driedaagse retraite over inspirerend leiderschap vertelde een van de deelnemers hoe ze als kind een droom had, waarin ze op een schooluitje afdreef van haar groepje, en een grote tabaksschuur inliep, aangetrokken door iets dat haar nieuwsgierigheid wekte. Terwijl de klas doorliep, bemerkte ze dat ze er niet meer uit kon. De droom bleek haast een profetie over critical incidents, inslagmomenten, in haar adolescente jaren. Ze verliet het onderwijs op haar veertiende. De ervaring als drop-out hielp haar een enorme honger te ontwikkelen naar onderwijs dat de ziel voedt. Nu geeft ze leiding aan een bloeiende opleiding waarin die aandacht voor de ziel er volop is.

Vis, komkommers, watermeloenen…
Leiding geven heeft alles te maken met je biografie, met ervaringen van zowel verwonding als verwondering. Maar dat ontdek je pas goed als je er tijd voor neemt. Samen met mensen die in het dagelijks leven leiding geven als CEO, als afdelingsdirecteur, als rector en als moeder lezen we Schriftteksten over Mozes. Episodes uit zijn dramatische leven: de worsteling om zich gewonnen te geven aan de stem van de Here bij de berg Horeb, wanneer zijn jaren slijten in de schijnbare vruchteloosheid van een herdersbestaan in de wildernis. Later die kritische momenten met het volk in de woestijn. Onder leiding van Kees van Ekris tasten we de tekst van Numeri 11 af: over de groeiende weerstand van het volk, het verlangen naar het oude leven met de vis, komkommers, watermeloenen, prei, uien en knoflook. De woede van God en de wanhoop van Mozes: ‘Waarom doet U me dit aan? Heb ik dit volk soms ter wereld gebracht?’ Het zit diep in ons om in tijden van crisis terug te vallen in nostalgie, in heimwee naar het oude leven. Of om te vluchten in een aantrekkelijk ideaal, of te schuilen bij een type leider die altijd de schuld bij anderen zoekt, een leider bij wie je je great gaat voelen.

Doodmoe
Veel leidinggevenden, zeker ook predikanten, lijken doodmoe te beginnen aan wat een frisse nieuwe start zou moeten zijn. ‘De crisis, de kritiek, de weerstand heeft ons aangetast.’ Tijdens deze retraite komen we opnieuw onder de indruk: we kunnen niet verder als we niet goed voor onze ziel zorgen. Als we niet stil worden en tijd en plek vinden voor adoratie: de bewondering van de Eeuwige die gezegd heeft ‘Ik ben er’ en ‘Ik ben erbij’ en de verwondering over het goede dat er is. Want wie zegt eigenlijk dat de dingen per se moeten lukken? En waarom zouden we een sleutelrol moeten spelen in de regie van ons leven? ‘Het was niet Mozes’ taak om een crisis op te lossen. Het was zijn taak om anderen te inspireren met zijn geest’, zegt Jonathan Sacks over de aanstelling van de zeventig oudsten die Mozes gaan helpen. Goede leiders zien niet uit naar volgelingen, maar naar opvolgers. Daarom delen zij hun inspiratie: het geloof en de visie waarvan zij leven, het vuur dat in hen brandt.

Een paar dagen ‘ontregelen’
De deelnemers aan deze driedaagse retraite komen niet hier voor de zoveelste management cursus, ze komen om geïnspireerd te worden, om God meer te betrekken in hun leiderschap, om hun kompas te ijken. We nodigen hen uit voor een paar dagen ontregelen, nadenken over ‘critical incidents’ in een omgeving van contemplatie. Ontvangen, stil worden in de getijdengebeden, opladen in een gesprek over teksten die vol zijn van de Geest en die de eeuwen door levens hebben veranderd. Daar hoort een stiltewandeling in het bos bij: ‘Let vooral op wat je nu mag ontvangen niet op wat je hindert’. En een spontaan gesprek op de late zaterdagavond over de toekomst van de aarde, over verslavende machten en groeiende polarisatie, over de vraag of profetische stemmen het tij kunnen keren.

Het smaakt naar meer
Niet alleen de deelnemers, maar ook wij zijn er opgetogen over. Eindelijk kan het weer na maanden van radiostilte en louter online contacten: elkaar ontmoeten, de diepte peilen van wat het leven ons brengt en de vreugde van inzicht en inspiratie delen! ‘Jullie vragen belachelijk weinig voor zoveel goeds’, zeiden enkele deelnemers, ‘vraag ons het driedubbele en houdt rekening met degene die minder draagkrachtig is, zodat iedereen een kans kan krijgen.’ We knopen het in onze oren. Dit is wat ons betreft niet de laatste Wittenberg-driedaagse over leiding geven!